Covid-19 salgınının birinci yılında etkin ve güvenli covid-19 aşıları tüm dünyada ve ülkemizde uygulanmaya başladı. MS hastalarının da diğer kişiler gibi bazı covid-19 aşılarının yaptırmasında sakınca bulunmamaktadır. Bu aşamada ülkemizde var olan Çin-Sinovac (inaktifvirüs) aşısı güvenli görünmektedir. Bu aşının covid-19 enfeksiyonunu ağır geçirme söz konusu olduğunda koruyucu etkinliği yüksek bulunmuştur. BioNTech-Pfizer ve Moderna (mRNA aşısı) da yapılabilir aşılar arasında yer almaktadır. Bu aşıların covid-19 enfeksiyonuna karşı koruyucu etkinlikleri ise oldukça yüksektir. Uluslararası Multipl Skleroz Federasyonu’nun 13 Ocak 2021 tarihli MS’li kişilerde covid-19 aşılarının kullanımı ile ilgili yeni öneriler yayınlamıştır. Bu önerilerinde ABD’de şu an için sadece BioNTech-Pfizer ve Moderna (mRNA) aşıları var olduğundan bu aşıların güvenle yaptırılabileceği ve yaptırılmalarının da uygun olduğu bildirilmektedir. Bu dönemde adenovirüs vektör aşılarını ve hiçbir zaman da “canlı aşıları” önermiyoruz.

Tedavi altındaki MS hastaları:

• İnterferon-beta ve glatiramer asetat içeren enjeksiyon tedavileri ve teriflunamid ve dimetil fumarat etken maddeli oral tedavileri kullananlar MShastaları,herkes gibi sıraları geldiğinde aşılarını yaptırabilirler.
• Natalizumab etken maddeli aylık infüzyon tedavileri ile fingolimod etken maddeli oral tedavileri kullanan hastalarımız da sırası geldiğinde aşılarını yaptırabilirler.
• Altı ayda bir uygulanan Ocrelizumab ve Rituksimab etken maddeli tedavileri kullanan MS’li kişilerin aşılarını bir sonraki dozlarının uygulanmasından önceki bir aya kadartamamlamaları uygun olacaktır. Zamanın belirlenmesi için doğrudan kendilerini izleyen hekimlerine danışmaları önerilir.
• Kladribin ve Alemtuzumab tedavilerini kullananlarında aşı zamanlaması için kendilerini izleyen MS merkezlerine danışmaları uygundur.

MS tedavileri ve aşının etkinliği

• Bu bilgiler; COVID-19 aşıları ile MS hastalarında ilgili bir veri olmadığından, diğer viral aşıların tedavi altındaki MS’li kişilerdeki önceki deneyimlere dayanılarak belirlenmiş olup kesin bir yorum yapmak bugün itibarı ile olası değildir.
• Ocrelizumab, Rituksimab, Alemtuzumab ve Kladribin içeren tedaviler altında olan bazı MS’li kişilerde aşının etkinliğinin kısmen de olsa daha düşük olma olasılığı olabilir. Ancak bu tedaviler aşının yapılmasında bir engel oluşturmamaktadır.
• Fingolimod içeren tedavilerin ise aşı etkinliği üzerinde azaltıcı bir etkileri olup olmadığı şu aşamada net değildir. Bu hususta bir etki olsa dahi çok sınırlı olacağı varsayılmaktadır.
• Diğer tedavilerin aşının etkinliği üzerinde herhangi bir azaltıcı etkileri beklenmemektedir.

• Herhangi bir tedavi almayan MS’li kişilerin aşı yaptırmaları herkes gibi uygundur.
• NMO-spektrum bozukluğu, MOG-ilişkili hastalar için de aldıkları tedavilere uygun benzer öneriler geçerlidir.
• MS atağı yeni geçirmiş ve kortizon tedavisi almış kişilerin ataktan 4 – 6 hafta sonra aşılarını yaptırmaları daha uygun olabilir.
• Aşı olan MS’li kişilerde herkeste olduğu gibi aşıya bağlı 1 -2 gün sürebilecek ateş, halsizlik, baş ve vücut ağrıları olabilir ve bu sırada mevcut veya daha önce yaşanmış MS belirtilerinde geçici bir artış olabilir. Olası yan etkiler takip edilmeli ancak endişe edilmemelidir. Bu aşıların MS atağını tetiklemesi beklenmemektedir.
• MS’li kişilerin MS dışında başka ve tedavi altında oldukları başka bir hastalıkları varsa aşı  açısından o hastalıklarıyla ilgili hekimlerine danışmaları uygun olacaktır.

Sonuç olarak MS’li kişilerin inaktifvirüs [Çin-Sinovac] veya mRNA teknolojilerine dayalı [BioNTech-Pfizer ve Moderna] aşılarını yaptırmalarını önermekteyiz.

COVID19 aşıları ile ilgili genel bilgilere ulaşılabilecek kaynaklar;

• Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği
• https://www.klimik.org.tr/2021/01/13/100308/
• https://bilimakademisi.org/wp-content/uploads/2021/01/1212021-bilim-akademisi-duyurusu-asi-gelistirme-ve-uygulama-ile-ilgili-onemli-noktalar.pdf
• Twitter (@sarkac_org) http://twitter.com/sarkac_org
• Youtube https://www.youtube.com/user/BilimAkademisi
• Facebook  https://www.facebook.com/bilim.akademisi.turkiye
• Instagram:https://www.instagram.com/sarkac_org
• Popüler Bilim portalı: http://sarkac.org/
• Podcast: https://bilimakademisi.org/podcast/
• https://itunes.apple.com/tr/podcast/bilim-akademisi/id129963048
• Uluslararası Multipl Skleroz Federasyonu’nun 13 Ocak 2021 tarihli COVID-19 aşıları ile ilgili güncel kılavuzu ile ilişkili bağlantı:https://www.nationalmssociety.org/coronavirus-covid-19-information/multiple-sclerosis-and-coronavirus/covid-19-vaccine-guidance

Türk Nöroloji Derneği MS Çalışma Grubu adına

Prof. Dr. Aksel Siva– Türkiye MS Derneği Onursal Başkanı, MS Çalışma Grubu önceki başkanı

Prof. Dr. Rana Karabudak-Türkiye MS Derneği Ankara Şubesi Onursal Başkanı, MS Çalışma Grubu önceki başkanı

Prof. Dr. Hüsnü Efendi – Türk Nöroloji Derneği MS Çalışma Grubu Başkanı

Dr. Öğr. Üyesi Melih Tütüncü – Türkiye MS Derneği Başkanı

Doç. Dr. Serkan Demir – Türkiye MS Derneği Yönetim Kurulu Üyesi ve Bilimsel Kurul Başkanı

Dr. Öğr. Üyesi Sedat Şen – Türk Nöroloji Derneği MS Çalışma Grubu Sekreteri