Dünya Beyin Gününde Ağrı, Beyin Sağlığı ve Engellilik
Ağrı, kişiye ızdırap veren, hoşnutsuzluk yaratan, hayat kalitesini bozan, etkileşimde bulunduğu çevreye iletişiminde sorunlar yaratan, ekonomik yük getiren, tek ve en önemli problem haline gelebilen bir klinik tablodur. Ağrı özneldir, herkes ağrıyı aynı şiddette hissetmez. Aynı şiddette acı veren bir uyarı, her bireyde farklı düzeyde ağrı algısına neden olur. Sosyo-kültürel düzey, psikolojik durumlar, bilişsel özellikler, ırk, genetik yapılar, dinsel inanışlar, cinsiyet, yaş, beraberindeki diğer hastalıklar, ağrının farklı şekilde algılanmasına neden olur. Ağrı algısı beyinde gerçekleşir. Duyusal/tanımlayıcı, duygulanımsal ve bilişsel özellikleri olan çok boyutlu bir deneyimdir. Beyinde ağrının bu çok boyutlu özellikleri için özelleşmiş alanlar vardır. Doku hasarı nedeniyle tetiklenen akut ağrı, koruyucu erken alarm belirtisi görevi görür ve yaşamsaldır. Örnek olarak, eli çok sıcak bir cisme değen bir çocuk, ağrıyı hisseder, canı acır, hemen elini geri çeker ve ağlar. Hasar sonrası doğru tedavinin ve ağrı kontrolünün en erken zamanda etkin bir şekilde başlatılması önemlidir. Erken ve etkin tedavi edilmeyen ağrı, kronikleşebilir. Vücudu koruyan, alarm belirtisi görevi gören, bu yaşamsal özelliğini kaybeder. Kronik ağrı, artık bir hastalık olarak değerlendirilir. Kronik ağrı dünya çapındaki yetişkinlerin %20’sini etkilediği ve her yıl %10 yetişkine kronik ağrı tanısı konduğu bildirilmektedir. Kronik ağrıya sebep olan hastalıklar arasında, başağrıları, boyun ağrıları, bel ağrıları, kas-iskelet sistemi ağrıları, gövde, karın ağrıları, nosiplastik ağrı, nöropatik ağrılar ve kanser ağrıları sayılabilir. Kronik ağrılı hastalarda depresyon, endişeli hal, uyku bozukluğu, dikkat ve hafıza bozuklukları gibi pek çok bilişsel yetide olumsuz etkilenmeler de gelişebilir. Kronik ağrılı hastaların beyinlerinde ilgili alanlarda atrofi (küçülme) ve istenmeyen bağlantılar tetiklenebilmektedir. Doğru tedavi ile bazı bireylerde geri dönüşüm sağlanabilmektedir. Beyin sağlığının korunması ve engelliliğin oluşmaması için ağrısı olan kişiler; ilgili branşlar tarafından, bilimsel veriler ışığında, erken tanı ile etkin bir şekilde tedavi edilmelidir.
Prof.Dr. Işın ÜNAL ÇEVİK
Türk Nöroloji Derneği, Algoloji Bilimsel Çalışma Grubu Moderatörü