BEYİN SAĞLIĞI İÇİN TEMİZ HAVA ŞART!

Son zamanlarda hava kirliliğinin sağlığımız üzerindeki etkisi uluslararası kurumların ilgisini daha fazla çekmeye başlamış, mortalite,  morbidite verileri daha fazla araştırılmış ve önem kazanmıştır. Hava kirliliğine bağlı ölümlerin yılda yaklaşık 9 milyona ulaştığı bildirilmektedir. Hava kirliliğinin inme ve beyin üzerindeki etkileri önemsenmesi gereken ve acil bir konudur.  Konunun önemi nedeniyle, Dünya Nöroloji Federasyonu (WFN) tarafından, her yıl 22 Temmuz’da kutlanan  “Dünya Beyin Günü” konusu,  toplumsal farkındalık oluşturmak üzere bu yıl “Beyin Sağlığı İçin Temiz Hava” olarak belirlenmiştir, bu konuda bütün dünyada yapılacak bilgilendirme ve farkındalık çalışmaları desteklenmektedir.

Hava kirliliği bütün dünya nüfusunu etkileyen bir olaydır. Zararlı bio-aerosoller tarafından kontaminasyon (polen, mikrop ve toksinler) ve kimyasal bileşikler (insan yapımı veya doğal kaynaklı), işyerlerinde uzun süreli, havadaki belirli kimyasallara maruz kalmak, birçok nörolojik hastalığının oluşmasına neden olmaktadır.

Hava kirliliğine ek olarak meslekve konut yaşam alanı hava kirliliği de önemli bir sorundur.

Kemoterapi ve metabolitlere maruz kalmış hastane personeli bu durma örnek verilebilir.

Çevresel hava kirliliğinin kimyasal içeriği değişken ve komplikedir. Bazı zararlı gazlar atmosfere doğal olarak salındığı gibi (karbon dioksit ve metan), bazı gazlar da tamamıyla sanayi-insan üretimidir.

Son zamanlarda yapılan araştırmalarda hava kirliliğinin inmeye yol açtığı açık bir şekilde kanıtlanmıştır. “Küresel Hastalık Yükü” hesaplanması için 1990 – 2013 yılları arası 188 ülkede yapılan çalışmalarda hava kirliliğinin %30’a kadar inmeye sebep olabildiği sonucu ortaya çıkmıştır.

Hava kirliğinin zararlı etkileri en çok gelişmekte olan ülkeler ve daha önce inme geçmişi veya damar hastalıkları olan kişilerde daha fazla görülmektedir. Bilindiği gibi inme dünyada en yaygın olarak ölüm ve fonkisyon kaybına neden olan hastalık gruplarından birini oluşturur.

Hava Kirliliğinin Sebepleri:

Volkanik patlamalar gibi bazı doğal hava kirliliği kaynakları etken olsa toplumun enerji ihtiyacı için fosil kaynaklı yakıtlara bağımlılık hava kirliliğinin en önemli etkenlerinden biridir. Sanayi, ulaşım ve sıcaklık kontrolü (hem ısıtma hem soğutma). Tarım uygulamaları, hayvancılık ve ormansızlaşma gibi diğer insan faaliyetleri de hava kirliliğinin sebeplerinden bazılarıdır.

Farkındalık yaratmak neden önemli?

Hava ve çevre kirliliği, bazı serebrovasküler ve nörodejeneratif hastalıklar için potansiyel olarak değiştirilebilir bir risk faktörüdür. Hava kirliliği kesinlikle sadece bireysel korunma düzeyinde kalacak bir durum değildir,  aynı zamanda toplumsal düzeyde dikkate alınmalıdır. Dünya genelindeki bu geniş çaplı halk sağlığı problemi, yalnızca akciğerleri değil, aynı zamanda beyin sağlığını korumak için hava kirliliğini azaltabilen, etkin çevre sağlığı politikaları gerektirmektedir.

Prof. Dr. Şerefnur Öztürk

Türk Nöroloji Derneği Başkanı

Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji AD Başkanı